Davranışçılık, psikolojinin bir akımı ve terapi yaklaşımıdır. Davranışçılık, insan davranışlarını anlamak ve açıklamak için gözleme dayalı objektif verilere odaklanır. Bu yaklaşım, bireylerin davranışlarını çevresel etkiler ve öğrenme süreçleri üzerinden açıklar.
Davranışçılığın temel prensipleri arasında şunlar yer alır:
- Öğrenme: Davranışçılık, bireylerin davranışlarının deneyimler yoluyla şekillendiğini savunur. Öğrenme süreçleri, teşvik ve ceza gibi çevresel uyarıcılara tepki olarak gerçekleşir.
- Klasik Koşullanma: Davranışçılık, Ivan Pavlov tarafından geliştirilen klasik koşullanma teorisini vurgular. Bu teoriye göre, bir nötr uyaranın bir tepkiyi tetiklemesi öğrenme sürecinde gerçekleşir.
- Operant Koşullanma: Davranışçılık, B.F. Skinner tarafından geliştirilen operant koşullanma teorisine odaklanır. Bu teoriye göre, bir davranışın sonuçları (ödül veya ceza) davranışın gelecekteki olasılığını etkiler.
- Davranışın hedeflenmesi: Davranışçılık, bireylerin sorunlu davranışlarının doğrudan hedef alınması gerektiğini savunur. Davranış değişikliği, istenmeyen davranışların azaltılması veya istenen davranışların artırılması üzerine odaklanır.
Davranışçılık, çeşitli terapi yaklaşımlarında ve uygulamalarda kullanılır. Davranış terapisi, bireylere sağlıklı davranışlar geliştirmek ve sorunlu davranışları değiştirmek için öğretme ve takviye tekniklerini kullanır. Bilişsel davranışçı terapi ise bilişsel süreçlerin (düşünce ve inançlar) davranışlar üzerindeki etkisini vurgular.
Davranışçılık, objektif ve ölçülebilir verilere dayanan bir yaklaşım olduğu için deneysel araştırmalarda da sıkça kullanılır. Deneylerde, değişkenlerin manipülasyonu ve davranışsal sonuçların ölçümüyle davranışların nedenlerini ve etkilerini anlamak amaçlanır.
Ancak, davranışçılık bazı eleştirilere de maruz kalır. Eleştiriler arasında içsel süreçlere yeterince odaklanmaması, bireylerin düşüncelerini ve duygusal deneyimlerini göz ardı etmesi ve insan davranışlarını yalnızca çevresel etkilere indirgemeye çalışması yer alır. Bu nedenle, bazı psikoterapi yöntemleri daha bütüncül bir yaklaşım benimseyerek davranışçılığı tamamlayıcı bir şekilde kullanmaktadır.