İlişkilendirme teorisi, insanların olaylar, nesneler, düşünceler ve duygular arasında nasıl bağlantılar kurduğunu inceleyen bir psikolojik teoridir. Bu teori, bilişsel psikoloji alanında önemli bir rol oynar ve insanların nasıl bilgi işlediğini anlamak için kullanılır. İlişkilendirme teorisi, özellikle aşağıdaki temel kavramlar etrafında şekillenir:
1. İlişkilendirme: İlişkilendirme, bireylerin yeni bilgileri veya deneyimleri, mevcut bilgileri veya deneyimleriyle nasıl ilişkilendirdiklerini açıklar. İnsanlar, yeni bilgiyi mevcut bilgileriyle bağdaştırarak anlamlandırır ve hatırlar.
2. Sema: Sema, kişinin sahip olduğu temel bilgi yapılarıdır. Örneğin, „kedi“ seması, insanların kedi hakkında sahip oldukları temel bilgileri içerir (örneğin, kedi türü, fiziksel özellikler, davranışlar).
3. Yaklaşım ve Uyarım: İlişkilendirme teorisi, insanların bir uyaranı nasıl algıladığını ve işlediğini açıklamak için yaklaşım ve uyarım kavramlarını kullanır. Yaklaşım, bir kişinin bir uyaranı mevcut bilgileri veya semaları ile nasıl ilişkilendirdiğini ifade ederken, uyarım, yeni bilginin ne ölçüde mevcut semalarla uyumlu olduğunu ifade eder.
İlişkilendirme teorisi, insanların öğrenme, hatırlama, düşünme ve problem çözme süreçlerini anlamada önemli bir araçtır. Bu teori, ayrıca insanların nasıl duygusal tepkiler verdiğini ve neden belirli davranışları sergilediğini açıklamada da kullanılır. İlişkilendirme teorisi, bilişsel terapinin temel prensiplerinden birini oluşturur ve psikoterapi süreçlerinde de etkili bir şekilde kullanılır.