Alımı insan organizması üzerinde belirli fizyolojik etkileri olan, çoğunlukla bitki kaynaklı hafif alkali bir bileşik için kullanılan kimyasal isim.
Alkaloidler, çoğunlukla bitkilerde bulunan, azot içeren doğal olarak oluşan organik bileşiklerdir. Alkaloidler, genellikle farmakolojik etkileri ve biyolojik aktiviteleri nedeniyle önemlidir. Birçok alkaloid, tıbbi ve farmasötik uygulamalarda kullanılır, ancak bazıları toksik veya uyuşturucu etkilere sahip olabilir.
Alkaloidlerin yapısı ve etkileri büyük ölçüde çeşitlilik gösterir, ancak genellikle heterosiklik halkalar ve azot atomları içeren karmaşık moleküler yapıları vardır. Alkaloidler, bitkilerde genellikle alkalik (bazik) özelliklere sahip oldukları için bu adı almışlardır.
Birçok alkaloid, tıp ve farmakoloji alanlarında önemli bir yere sahiptir. Bazı önemli alkaloidler şunlardır:
- Morfin: Afyon haşhaşından elde edilen güçlü bir ağrı kesici ve narkotik etkiye sahip bir alkaloiddir. Morfin, tıbbi amaçlarla şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılır.
- Kodein: Afyon haşhaşında bulunan başka bir alkaloid olup, öksürük kesici ve hafif ağrı kesici etkisi nedeniyle tıpta kullanılır.
- Atropin: Belladonna bitkisinden elde edilen bir alkaloiddir ve göz hastalıklarında, kalp durumlarında ve bazı zehirlenmelerde kullanılır.
- Kafein: Çay, kahve ve kakao gibi bitkilerde bulunan bir alkaloid olup, merkezi sinir sistemini uyarıcı ve hafif diüretik etkileri nedeniyle sıkça tüketilir.
- Nikotin: Tütün bitkisinde bulunan ve sigara, puro ve diğer tütün ürünlerinde kullanılan bir alkaloiddir. Nikotin, bağımlılık yapan ve sağlık üzerinde olumsuz etkileri olan bir maddedir.
Alkaloidlerin bazıları, tıbbi kullanımlarının yanı sıra, zehirli veya tehlikeli etkilere de sahip olabilir. Bu nedenle, alkaloid içeren bileşiklerin kullanımı sıklıkla düzenlenir ve uygun dozlarda ve kontrollerde gerçekleştirilir.