„Eksiklik hipotezi“ terimi, insanların veya bireylerin, belirli bir ihtiyaç veya eksikliğe sahip olduklarında o ihtiyacı veya eksikliği gidermek için çeşitli davranışlarda bulunacaklarını öne süren bir hipotezdir. Bu hipoteze göre, insanlar bir şey eksik olduğunda, bu eksikliği gidermek için motive olurlar ve bu motive olma durumu, davranışlarını şekillendirir.
Eksiklik hipotezi, Abraham Maslow tarafından öne sürülen „İhtiyaçler Hiyerarşisi“ teorisiyle bağlantılıdır. Maslow’un teorisine göre, insanların ihtiyaçları belirli bir hiyerarşik sıraya göre düzenlenmiştir ve bir ihtiyaç giderilmeden diğerine geçilemez. En temel ihtiyaçlar fizyolojik ihtiyaçlar (beslenme, barınma), güvenlik ihtiyaçları, ait olma ve sevgi ihtiyaçları, saygı ihtiyacı ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı şeklinde sıralanır.
Eksiklik hipotezi, bireylerin bir ihtiyacın veya eksikliğin farkında olduklarında, bu eksikliği gidermek için çeşitli yolları deneyebileceklerini ve motivasyonlarının bu eksikliği gidermeye odaklanacağını öne sürer. Örneğin, bir kişinin aç olduğunda yiyecek arayışına yönelmesi veya güvende hissetmediğinde korunaklı bir ortam arayışına girmesi gibi davranışlar, eksiklik hipotezi ile açıklanabilir.
Eksiklik hipotezi, insan davranışlarını ve motivasyonlarını anlamada bir çerçeve sunar. Ancak, her durumda eksiklik hissi ile davranış arasında doğrudan bir ilişki olmayabilir ve bireylerin tepkileri farklılık gösterebilir. İnsan davranışını açıklamak için birçok farklı teori ve model bulunmaktadır ve eksiklik hipotezi, bu modellerden sadece biridir.