Genetik şifre veya genetik kod, organizmaların DNA ve RNA gibi nükleik asitler aracılığıyla taşıdıkları genetik bilgiyi depolama ve iletim için kullandığı bir sistemdir. Genetik kod, DNA’nın kimyasal yapıları olan nükleotidlerin belirli sıralamalarının protein sentezini yönlendirmek için kullanıldığı bir sistemdir.
İşte genetik kodun temel özellikleri:
1. Üçlü Kod: Genetik kod, DNA veya RNA üzerinde bulunan üçlü baz dizilerinden oluşur. Bu üçlü dizilimlere „kodon“ denir ve her kodon, bir amino asidi temsil eder veya protein sentezlemeyi başlatan veya durduran özel işaretleri içerebilir.
2. 64 Farklı Kodon: Genetik kod, toplamda 64 farklı kodon içerir. Bunlardan 61’i belirli bir amino asidi temsil eder, diğer üç kodon ise çeviri işleminin başlangıcı (AUG) veya durması (UAA, UAG, UGA) için kullanılır.
3. Amino Asitlerin Şifrelenmesi: Genetik kod, amino asitlerin belirli bir sıralama ile bir araya getirilmesini sağlar. Her kodon, bir amino asiti temsil eder ve proteinlerin belirli bir sırayla oluşturulmasını sağlar.
4. Evrensel: Genetik kod, hemen hemen tüm organizmalarda benzer şekilde işler. Bu, farklı türlerin aynı kodları ve aynı amino asitleri kullanabileceği anlamına gelir. Bu özellik, canlıların evrimsel bağlantılarını ve ortak atasal kökenlerini gösterir.
Genetik şifre, organizmaların yaşam süreçlerini yönlendiren ve genetik çeşitliliğin nesilden nesile geçişini mümkün kılan temel bir bileşendir. Bu şifre, DNA’nın çözülmesi, protein sentezi, genetik mühendislik ve biyoteknoloji alanlarında büyük önem taşır.