Hipotalamik-hipofiz sistemi, beyinde bulunan hipotalamus ve hipofiz bezinden (pitüiter bez) oluşan önemli bir endokrin sistemdir. Bu sistem, vücudun birçok temel işlevini düzenler ve hormonların salgılanmasıyla ilgilidir.
Hipotalamus, beynin alt bölgesinde yer alır ve çeşitli içsel ve dışsal uyarıları değerlendirerek, vücudun homeostazını (iç dengesini) korumak için hormon sinyalleri üretir. Bu hormon sinyalleri, hipofiz bezine iletilir. Hipotalamus tarafından üretilen hormonlar arasında tirotropin salgılatıcı hormon (TRH), kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH), gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) ve büyüme hormonu salgılatıcı hormon (GHRH) bulunur.
Hipofiz bezi, hipotalamustan gelen sinyalleri alır ve bu sinyallere yanıt olarak kendi hormonlarını salgılar. Hipofiz bezinin ön lobu (adenohipofiz) ve arka lobu (nörohipofiz) olmak üzere iki ana bölümü vardır.
Adenohipofiz, hipotalamustan gelen salgılatıcı hormonlara yanıt olarak çeşitli hormonlar üretir ve salgılar. Bunlar arasında tiroid uyarıcı hormon (TSH), adrenokortikotropik hormon (ACTH), folikül uyarıcı hormon (FSH), luteinleştirici hormon (LH) ve büyüme hormonu (GH) bulunur.
Nörohipofiz ise, hipotalamustan direkt olarak hormonları alır ve kan dolaşımına salgılar. Bu hormonlar arasında antidiüretik hormon (ADH, vasopressin olarak da bilinir) ve oksitosin yer alır.
Hipotalamik-hipofiz sistemi, metabolizmayı, büyümeyi, üremeyi, stres yanıtını, su dengesini ve süt üretimini düzenler. Sistemde herhangi bir bozukluk, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve hormon dengesizliklerine neden olabilir. Hipotalamik veya hipofiz bozuklukları tiroid hormon eksikliği, büyüme hormonu eksikliği, Cushing hastalığı, Addison hastalığı, hipopitüitarizm ve diyabetes insipidus gibi durumları içerebilir. Bu nedenle, hipotalamik-hipofiz sisteminin düzgün çalışması, genel sağlık ve homeostaz için hayati öneme sahiptir.