HIV ensefalopatisi, insan bağışıklık yetmezlik virüsü (HIV) enfeksiyonunun ileri aşamalarında ortaya çıkabilen ve beyin fonksiyonlarını etkileyen bir durumdur. Bu durum bazen „AIDS demans kompleksi“ veya „HIV ilişkili bilişsel bozukluk“ olarak da adlandırılır. HIV, merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyebilen bir virüstür ve zamanla beyin dokusunda hasara yol açabilir.
HIV ensefalopatisinin belirtileri arasında bilişsel yeteneklerde azalma, motor fonksiyonlarda bozulma, koordinasyon kaybı, konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları ve davranış değişiklikleri yer alabilir. İleri aşamalarda, bireylerde demans benzeri semptomlar gözlemlenebilir.
Nedenlerine gelince, HIV ensefalopatisinin gelişiminde HIV virüsünün merkezi sinir sistemine direkt zarar vermesi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması etkilidir. Bağışıklık sistemi zayıfladıkça, çeşitli enfeksiyonlar ve neoplastik hastalıklar (örneğin, lenfoma) gibi diğer komplikasyonlar da ortaya çıkabilir ve durumu daha da kötüleştirebilir.
Tedavisi genellikle antiretroviral tedavi (ART) içerir. ART, HIV replikasyonunu baskılamak ve virüs yükünü azaltmak için kullanılır. Böylece, bağışıklık sistemi güçlendirilir ve beyin dokusunun daha fazla hasar görmesi önlenir. Bilişsel ve motor fonksiyonların iyileştirilmesine yardımcı olmak için rehabilitatif terapiler de uygulanabilir. Erken tanı ve etkili tedavi, HIV ensefalopatisinin ilerlemesini yavaşlatabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir.