İç saat veya biyolojik saat, vücudumuzdaki doğal süreçlerin zamanlamasını düzenleyen ve genellikle 24 saatlik bir ritme sahip olan içsel bir mekanizmadır. Bu ritim, sirkadiyen ritim olarak adlandırılır ve uyku-uyanıklık döngüsü, hormon salgılanması, vücut sıcaklığı, kan basıncı ve metabolizma gibi birçok fizyolojik işlevi düzenler.
Biyolojik saatin merkezi, beyindeki hipotalamus bölgesinde bulunan suprakiazmatik çekirdek (SCN) tarafından kontrol edilir. SCN, gözlerden aldığı ışık sinyallerine duyarlıdır ve bu sinyaller, biyolojik saatin ayarlanmasında önemli bir rol oynar. Örneğin, ışık miktarındaki değişiklikler SCN’ye iletilir ve bu, melatonin gibi hormonların salgılanmasını etkileyerek uyku-uyanıklık döngüsünü düzenler.
Biyolojik saatin doğru çalışması, genel sağlık ve iyi oluş için hayati öneme sahiptir. Uyku kalitesini, duygudurum, konsantrasyon ve performansı etkileyebilir. Uzun süreli biyolojik saat bozuklukları, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir, örneğin uyku bozuklukları, obezite, diyabet, depresyon ve kardiyovasküler hastalıklar gibi.
Günümüz yaşam tarzı, özellikle gece geç saatlere kadar yapay ışığa maruz kalmak ve düzensiz uyku düzenleri, biyolojik saatin bozulmasına sebep olabilir. Bu sebeple, düzenli uyku saatleri, gündüz ışığına maruz kalmak ve ekranlardan uzak durmak gibi alışkanlıklar biyolojik saatimizi düzenlemeye yardımcı olabilir.