İçeriğe bağlı düşünme bozuklukları, bireyin gerçeklikten sapmasına neden olan ve düşüncelerin içeriği ile ilgili olan zihinsel süreçlerdeki anormalliklerdir. Bu tür düşünme bozuklukları, özellikle çeşitli psikiyatrik hastalıklarda, örneğin şizofreni, bipolar bozukluk veya majör depresif bozukluk gibi durumlarda gözlemlenebilir. İçeriğe bağlı düşünme bozuklukları, bireyin düşüncelerinin, inançlarının veya algılarının gerçeklikle uyumsuz olmasına neden olur. İçeriğe bağlı düşünme bozuklukları arasında aşağıdaki örnekler bulunabilir:
1. Sanrılar (Delüzyonlar): Yanlış ve gerçeklikten kopuk inançlar olup, genellikle değiştirilmesi zor ve bireyin sosyal ve kültürel bağlamından bağımsız olarak ortaya çıkar. Örneğin, kendisinin bir kral olduğuna, başkalarının kendisine zarar vermeye çalıştığına veya belirli bir ünlüyle özel bir ilişkisi olduğuna inanma gibi.
2. Obsesif Düşünceler: Bireyin aklından çıkarmakta zorlandığı tekrarlayıcı ve istenmeyen düşüncelerdir. Örneğin, birinin sürekli olarak mikroplardan kirlenme korkusu yaşaması veya bir felaketin olacağına dair sürekli düşünceleri olması gibi.
3. Paranoya: Diğer insanların kendisine zarar vermeye çalıştığına dair aşırı şüphe ve korku durumudur.
4. Zihinsel Filtreleme: Bireyin sadece olumsuz detaylara odaklanması ve olumlu yönleri görmezden gelmesi durumudur.
5. Abartılı Genelleme: Tek bir olaydan yola çıkarak geniş ve kapsamlı sonuçlar çıkarma eğilimidir. Örneğin, bir iş görüşmesinde başarısız olunduktan sonra “Hiçbir işte başarılı olamayacağım” düşüncesine kapılma.
6. Kişiselleştirme: Olayları kişisel olarak algılama eğilimi ve olayların kişisel bir sonucu veya nedeni olduğunu düşünme.
7. Büyüklük Sanrısı (Grandiyözite): Kendini aşırı derecede önemli, güçlü, bilgili veya değerli olarak görmektir.
8. Takıntılı Düşünceler: Genellikle anksiyete bozukluklarında görülen, bireyin kurtulamadığı tekrarlayan düşüncelerdir.
Bu tür düşünme bozuklukları, bireyin günlük işlevselliğini, ilişkilerini ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve profesyonel tedavi gerektirebilir. Tedavi genellikle ilaç tedavisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT), ve diğer psikoterapi yöntemlerini içerebilir.