İleri şartlandırma (forward conditioning), klasik şartlandırma türlerinden biridir ve bir koşullu uyaranın (CS) koşulsuz uyaranın (US) öncesine yerleştirilmesi sürecini ifade eder. Bu şartlandırma türünde, bir uyaran (CS) belli bir süre boyunca bir başka uyaran (US) ile birlikte sunulur, böylece CS, US ile ilişkilendirilir ve sonrasında tek başına sunulduğunda bile US’e özgü koşulsuz tepkiyi (UR) tetikleyebilir. Bu sürecin sonunda, CS artık koşullu tepkiyi (CR) tetikleyen bir koşullu uyaran haline gelir.
İleri şartlandırmanın iki temel formu vardır:
1. Gecikmeli Şartlandırma (Delayed Conditioning): Bu formda, CS sunulmaya başlar ve US ile birlikte bir süre devam eder. Örneğin, bir ses (CS) çalınır ve birkaç saniye sonra yiyecek (US) sunularak bir köpeğin tükürme tepkisi (UR) tetiklenir. Burada ses, yiyeceğin sunulduğu süre boyunca devam eder.
2. İzleme Şartlandırma (Trace Conditioning): Bu formda, CS sunulur ve belli bir süre ara verildikten sonra US sunulur. Örneğin, bir ses (CS) çalınır, kısa bir sessizlik süresinden sonra yiyecek (US) sunularak köpeğin tükürme tepkisi (UR) tetiklenir. Burada önemli olan, CS ve US arasında zaman aralığı bulunmasıdır.
İleri şartlandırma, öğrenme süreçlerini anlamak için psikoloji ve davranış bilimlerinde önemli bir araçtır. Bu tür şartlandırma, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde ve insanların duygusal ve davranışsal tepkilerini inceleyen araştırmalarda sıkça kullanılır. Öğrenme, bellek ve duygusal tepkilerin nasıl oluştuğunu anlamak için temel bir model olarak kabul edilir.