Ansiklopedi

Antitüssif, öksürüğü azaltan veya önleyen ilaçları veya maddeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Öksürük, vücudun hava yollarını temizlemeye ve tahriş edici maddeleri veya balgamı uzaklaştırmaya yönelik doğal bir refleksidir. Ancak, bazı durumlarda öksürük sürekli hale gelir ve rahatsız edici olabilir. Bu tür durumlarda, antitüssif ilaçlar öksürüğü kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Antitüssif ilaçlar iki ana kategoriye ayrılabilir:

1. Merkezi etkili antitüssifler: Bu ilaçlar, beyinde öksürük refleksini baskılayan özel bir bölge olan öksürük merkezini etkiler. Merkezi etkili antitüssifler arasında narkotik analjezikler (ör. kodein, hidrokodon) ve non-narkotik antitüssifler (ör. dekstrometorfan) bulunur.
2. Periferik etkili antitüssifler: Bu ilaçlar, öksürük refleksini periferik düzeyde etkileyerek hava yollarının duyarlılığını ve tahrişini azaltır. Periferik etkili antitüssifler arasında bazı antihistaminikler, bronkodilatörler ve mukolitikler bulunur.

Antitüssif ilaçların kullanımı, öksürük semptomlarını hafifletirken, altta yatan nedenlerin tedavisine de devam edilmesi gerektiğini unutmamak önemlidir. Ayrıca, bu ilaçların kullanımı uygun dozaj ve sürelerle sınırlı olmalı ve doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.

Antivertiginosa, baş dönmesi ve vertigo (çevredeki nesnelerin döndüğüne dair yanılsama) belirtilerini hafifletmek veya önlemek için kullanılan ilaçları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Vertigo, iç kulak problemleri, migren, nörolojik sorunlar ve diğer tıbbi durumlar gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.

Antivertiginosa ilaçlar, baş dönmesi ve vertigo belirtilerini yönetirken, altta yatan nedenin tedavisine de devam etmek önemlidir. Bu ilaçlar genellikle şu şekilde sınıflandırılabilir:

1. Antihistaminikler: Baş dönmesi ve vertigo semptomlarını hafifletmek için kullanılan en yaygın ilaçlardan biri antihistaminiklerdir. Bu ilaçlar, meklizin ve dimenhidrinat gibi bazı bileşikler içerir ve dizziness ve vertigo semptomlarını azaltmada etkilidir.
2. Benzodiazepinler: Bu ilaçlar, merkezi sinir sistemini yatıştırarak baş dönmesi ve vertigo semptomlarını azaltır. Ancak, benzodiazepinlerin bağımlılık yapma potansiyeli ve diğer yan etkileri nedeniyle, bu ilaçların kullanımı dikkatle değerlendirilmeli ve uygun durumlarda sınırlı olmalıdır.
3. Kalsiyum kanal blokerleri: Bu ilaçlar, baş dönmesi ve vertigo semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilecek kan akışını düzenlemeye yardımcı olur. Özellikle Meniere hastalığı olan hastalarda etkilidir.
4. Betahistin: Bu ilaç, Meniere hastalığı ve vestibüler vertigo tedavisinde kullanılır. İç kulaktaki kan akışını artırarak ve vestibüler sistem üzerinde düzenleyici bir etkiye sahip olarak işler.

Antivertiginosa ilaçlarının kullanımı, doktor reçetesi ve önerisi ile uygun dozaj ve sürelerle sınırlı olmalıdır. İlaçlar, altta yatan nedenlerin tedavisi ile birlikte kullanılmalıdır.

Antiviral, viral enfeksiyonları önlemeye, tedavi etmeye veya virüslerin çoğalmasını engellemeye yardımcı olan ilaçları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Virüsler, hücrelerin içine girerek çoğalan ve sonunda hastalığa neden olan mikroskobik patojenlerdir. Antiviral ilaçlar, virüslerin çoğalmasını veya yaşam döngülerini etkileyerek, enfeksiyonun şiddetini azaltır ve hastalığın süresini kısaltır.

Antiviral ilaçlar, çeşitli viral enfeksiyonlar için özel olarak tasarlanmıştır ve bu nedenle genellikle virüs türüne özgüdürler. Bazı yaygın antiviral ilaçlar ve kullanım alanları şunlardır:

1. Oseltamivir ve zanamivir: İnfluenza A ve B virüslerine karşı etkili olan bu antiviral ilaçlar, grip enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır.
2. Aciklovir, valasiklovir ve famsiklovir: Bu ilaçlar, herpes virüsleri (ör. herpes simpleks virüsü ve varisella zoster virüsü) tarafından neden olunan enfeksiyonların tedavisinde kullanılır.
3. Ritonavir, lopinavir ve diğer antiretroviral ilaçlar: HIV enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaçlar, virüsün çoğalmasını engelleyerek hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.
4. Sofosbuvir, ledipasvir ve diğer doğrudan etkili antiviral ilaçlar: Hepatit C virüsü enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaçlar, virüsün çoğalmasını önleyerek hastalığın ilerlemesini durdurabilir.

Antiviral ilaçlar, doktor reçetesi ve önerisi ile uygun dozaj ve sürelerle kullanılmalıdır. İlaçlar, altta yatan enfeksiyonun tedavisi ile birlikte kullanılmalı ve hastaların tedavi sürecini dikkatlice izlemeleri önemlidir.

Aaron Antonovsky (1923-1994) bir Amerikalı-İsrailli sosyolog ve sağlık bilimleri araştırmacısıydı. Antonovsky, sağlık ve hastalık arasındaki sürekliliği ve insanların nasıl stresle başa çıktıklarını inceleyerek önemli bir katkıda bulundu. Özellikle, „duygu durum kaynağı“ (SOC) kavramı ile tanınır.

Aaron Antonovsky’nin temel çalışması, sağlık ve hastalığın sürekli olarak değişen süreçler olduğunu ve insanların bu süreçlere nasıl uyum sağladıklarını incelemekteydi. Antonovsky, insanların sağlık ve hastalık arasındaki süreklilik üzerinde nasıl etkili bir şekilde hareket edebileceklerine dair bir açıklama sunmak için „duygu durum kaynağı“ (SOC) kavramını geliştirdi.

Duygu durum kaynağı (SOC), insanların hayatlarındaki streslere karşı nasıl başa çıktıklarını ve sağlıklı kalmak için nasıl direnç gösterdiklerini değerlendiren bir ölçüttür. Antonovsky, güçlü bir duygu durum kaynağı olan bireylerin, stresli durumlarla daha başarılı bir şekilde başa çıkabileceklerini ve sonuç olarak daha sağlıklı yaşamlar sürdürebileceklerini öne sürdü.

Antonovsky’nin çalışmaları, sağlık ve hastalığın sosyal ve psikolojik etmenlerle nasıl ilişkili olduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. Bugün, duygu durum kaynağı ve ilgili kavramlar, stres yönetimi, direnç ve sağlıkla ilgili yaşam tarzı değişikliklerine odaklanan çeşitli psikolojik ve sosyal bilimlerde kullanılmaktadır.

Antropofobi, insanlarla etkileşim kurma veya insanların varlığından kaynaklanan yoğun, sürekli ve mantıksız bir korku olarak tanımlanır. Bu tür bir fobi, sosyal durumlarla ilgili yoğun endişe ve rahatsızlık duygularına yol açar ve bireyin günlük yaşamını ve sosyal işlevselliğini etkileyebilir.

Antropofobi, sosyal anksiyete bozukluğu ve agorafobi gibi diğer sosyal fobilerle benzerlikler gösterir, ancak bu durumda, korku sadece insanların varlığına veya etkileşimine odaklanır. Antropofobi olan kişiler, insanlarla yüz yüze gelmekten kaçınabilir, kalabalıklardan uzak durabilir ve sosyal etkinliklere katılmaktan kaçınabilirler.

Antropofobi tedavisi, genellikle bireyin korkularını ve endişelerini hafifletmeye ve sosyal durumlarda daha rahat hissetmelerine yardımcı olmaya odaklanır. Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:

1. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Bireyin olumsuz düşünce kalıplarını ve inançlarını tanımlayarak ve değiştirerek korkularını yenmelerine yardımcı olmayı amaçlar.
2. Maruz kalma terapisi: Kişinin kademeli olarak ve kontrollü bir şekilde korkulan sosyal durumlarla yüzleşmelerine ve bu durumlarla başa çıkmayı öğrenmelerine yardımcı olur.
3. İlaç tedavisi: Antidepresanlar veya anksiyolitikler gibi ilaçlar, semptomların yönetilmesine yardımcı olabilir.
4. Grup terapisi veya destek grupları: Benzer korkuları ve endişeleri yaşayan diğer bireylerle etkileşime girerek, antropofobisi olan kişilere başkalarıyla bağlantı kurma ve sosyal becerilerini geliştirme konusunda yardımcı olabilir.

Tedavi süreci, bireysel ihtiyaçlara ve semptomların şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Önemli olan, antropofobisi olan kişinin profesyonel yardım ve desteği alarak korkularını yönetmeyi ve sosyal durumlarla daha iyi başa çıkmayı öğrenmesidir.

„Anüler“ terimi, bir şeyin halka şeklinde olduğunu veya halka şeklinde bir yapıya sahip olduğunu belirtmek için kullanılır. Bu kelime, çeşitli bağlamlarda kullanılabilir:

1. Biyoloji: Hücrelerde veya doku yapılarında halka şeklinde bir organizasyon olduğunu belirtmek için kullanılabilir. Örneğin, anüler ligament, halka şeklinde bir bağdır.
2. Anatomi: Vücut yapılarında halka şeklinde bir yapıyı tanımlamak için kullanılabilir. Örneğin, anüs (anüler kas) halka şeklinde bir kas yapısıdır.
3. Matematik: Halka şeklindeki geometrik yapıları veya örüntüleri tanımlamak için kullanılabilir. Örneğin, anüler bölge, iki dairenin iç içe geçmiş olduğu ve daha küçük dairenin içinde olduğu bir alandır.
4. Fizik ve astronomi: Halka şeklindeki fenomenleri veya yapıları tanımlamak için kullanılabilir. Örneğin, anüler güneş tutulması, Ay’ın tam olarak Güneş’in önünden geçtiği, ancak Ay’ın yüzeyi Güneş’i tamamen kapatmadığı için bir halka şeklinde ışık gözlemlememize neden olan bir olaydır.

Anüri, böbreklerin idrar üretimi durduğunda ortaya çıkan bir tıbbi durumdur. İdrar üretiminin tamamen durması, böbreklerin çalışmamaya başladığına işaret eder ve ciddi bir sağlık sorunudur. Anüri, çeşitli nedenlerle meydana gelebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Anüriye yol açabilecek bazı nedenler şunlardır:

1. Böbrek yetmezliği: Akut veya kronik böbrek yetmezliği, böbreklerin işlevini kaybetmesine ve idrar üretiminin durmasına yol açabilir.
2. Obstrüksiyon: İdrar yolunda bir tıkanıklık (örneğin, böbrek taşı veya tümör), idrarın dışarı akamamasına ve anüriye neden olabilir.
3. Şok veya travma: Kaza veya yaralanma sonucu vücuda ciddi zarar gelmesi veya kan basıncının düşmesi (şok), böbreklerin idrar üretimini durdurmasına yol açabilir.
4. İlaçlar veya toksinler: Böbreklere zarar veren ilaçlar veya toksinler, böbreklerin işlevini kaybetmesine ve anüriye neden olabilir.
5. İdrar kesesi veya idrar yolu problemleri: İdrar kesesi veya idrar yoluyla ilgili problemler, idrarın dışarı akmasını engelleyebilir ve böylece anüriye neden olabilir.

Anüri, bir kişi idrar yapamadığında veya çok az idrar ürettiğinde fark edilir. Diğer belirtiler arasında ödem (şişme), nefes darlığı, halsizlik ve bulantı bulunabilir. Anüri teşhisi, fizik muayene, kan ve idrar testleri ve bazen de görüntüleme yöntemleri (ultrason, CT taraması) ile konulur.

Anüri tedavisi, altta yatan nedeni ve şiddetini ele almayı amaçlar. Böbrek fonksiyonunun hızla geri kazanılması önemlidir, çünkü anüri, böbreklerin tamamen çalışmaz hale geldiğini gösterir ve böbrek yetmezliği, vücutta ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, diyaliz ve bazı durumlarda böbrek nakli bulunmaktadır.

Anüs, sindirim sisteminin son kısmında bulunan ve dışkının vücuttan atıldığı açıklıktır. Rektum adı verilen alt bağırsak bölümünden sonra yer alır ve kaslarla çevrilidir. Bu kaslar, sfinkter kasları olarak adlandırılır ve dışkı çıkışını kontrol ederek anüsün açılıp kapanmasını sağlar.

İki ana sfinkter kası vardır:

1. İç anal sfinkter: Bu kas, düz kas dokusundan oluşur ve genellikle sürekli olarak kasılır. İç anal sfinkter, bilinçli kontrole tabi değildir ve otomatik olarak çalışır.
2. Dış anal sfinkter: Bu kas, iskelet kası dokusundan oluşur ve istemsiz olarak kontrol edilebilir. Dış anal sfinkter, kişinin dışkı çıkışını istemli olarak kontrol etmesine olanak tanır.

Dışkılamadan önce, dışkı rektumda birikir ve dışkılama refleksi başlar. Bu refleks, dışkının anüsten çıkışını sağlayan kasların koordineli kasılması ve gevşemesi ile sonuçlanır. İç anal sfinkterin gevşemesi ve dış anal sfinkterin bilinçli olarak gevşetilmesi, dışkının vücuttan atılmasına ve anüsün açılmasına izin verir.