Ansiklopedi

Anormal vücut duyuları, distezi olarak da adlandırılır ve kişinin hissettiği anormal, rahatsız edici veya hoş olmayan duyuları tanımlar. Distezi, sinir sisteminin anormal uyarılmasına bağlı olarak gerçekleşir ve genellikle hasarlı veya işlev bozukluğu olan sinirlerle ilişkilidir.

Anormal vücut duyularının bazı özellikleri şunlardır:

1. Karıncalanma, yanma, batma, ağrı veya kaşıntı gibi duyular: Distezi, genellikle ciltte veya derin doku yapılarında hoş olmayan hisler olarak ortaya çıkar.
2. Nedeni belirsiz veya tıbbi bir durumla ilişkili olabilir: Distezi, sinir sistemi hastalıkları, diyabet, periferik nöropati, multipl skleroz veya travma gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
3. Sürekli veya aralıklı olabilir: Anormal vücut duyuları, sürekli veya aralıklı olarak yaşanabilir ve bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini etkileyebilir.

Anormal vücut duyularının tedavisi, altta yatan nedenlerin ve bireysel durumun değerlendirilmesine dayanır. Tedavi seçenekleri arasında farmakolojik tedaviler (örneğin, analjezikler, antikonvülsanlar veya antidepresanlar), fizik tedavi, psikoterapi ve stres yönetimi teknikleri bulunabilir.

Tedavi, altta yatan nedeni ele almayı hedefler ve anormal vücut duyularını azaltmayı veya kontrol etmeyi amaçlar. Örneğin, diyabetik nöropati nedeniyle anormal vücut duyuları yaşayan bir kişi için, kan şekeri kontrolünün iyileştirilmesi ana tedavi hedefi olabilir. Bu durumda, farmakolojik tedavilere ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri ve diyabet yönetimi önemli bir rol oynar.

Anormallik, sosyal, biyolojik veya istatistiksel açıdan kabul edilen normlardan sapma olarak tanımlanır. Bu kavram, geniş bir yelpazede kullanılabilir ve fiziksel, zihinsel, duygusal ve davranışsal özelliklerle ilgili olabilir. Anormallik, insanlarda ve diğer canlılarda görülebilen doğal varyasyonun bir parçasıdır ve genellikle bir sağlık sorunu, bozukluk veya disfonksiyonla ilişkilendirilir.

Anormallik kavramının anlamı, bağlam ve perspektife bağlı olarak değişebilir. Aşağıda anormallikle ilgili bazı temel perspektifler ve özellikler sunulmaktadır:

1. Sosyal ve kültürel normlardan sapma: Anormallik, sosyal ve kültürel olarak kabul edilen normlardan, beklentilerden veya değerlerden sapma olarak görülebilir. Bu durum, insanların davranışlarında, tutumlarında veya inançlarında meydana gelebilir.
2. İstatistiksel sapma: Anormallik, bir özellik veya davranışın popülasyondaki yaygınlığına göre değerlendirilebilir. İstatistiksel olarak nadir olan özellikler veya davranışlar, anormal olarak kabul edilebilir.
3. Biyolojik veya fizyolojik sapma: Anormallik, biyolojik veya fizyolojik işleyiş açısından normal kabul edilen sınırlardan sapma olarak görülebilir. Bu, genetik varyasyonlar, hastalıklar veya bozukluklar gibi durumlarla ilgili olabilir.
4. İşlevsel sapma: Anormallik, bireyin günlük yaşamında, ilişkilerinde veya toplumdaki işlevselliğinde bozulmalara neden olan özellikler veya davranışlar olarak değerlendirilebilir.

Anormallik, genellikle tanı ve tedavi süreçlerinde kullanılan tıbbi ve psikolojik bozukluklarla ilişkilendirilir. Ancak, anormal olarak kabul edilen özellikler veya davranışlar, her zaman bir sağlık sorununu veya disfonksiyonu göstermez. Ayrıca, anormallik kavramının kullanımı, bazen önyargı, damgalama ve sosyal dışlanma ile sonuçlanabilir. Bu nedenle, anormallik kavramının, bireysel ve toplumsal bağlam içinde dikkatlice değerlendirilmesi önemlidir.

Anosmi, koku alma duyusunun tamamen kaybolmasıdır. Koku alma duyusu, yaşam kalitesi ve günlük yaşamda önemli bir rol oynar, özellikle yiyeceklerin tadını almak, tehlikeli maddeleri ve çevresel uyarıları algılamak için önemlidir. Anosmi, geçici veya kalıcı olabilir ve bir dizi nedenle ortaya çıkabilir.

Anosmiye neden olabilecek bazı faktörler şunlardır:

1. Viral enfeksiyonlar: Üst solunum yolu enfeksiyonları (ör. soğuk algınlığı, grip) ve özellikle COVID-19 pandemisi sırasında yaygın olarak rapor edilen SARS-CoV-2 virüsü gibi viral enfeksiyonlar anosmiye neden olabilir. Bu durum genellikle geçicidir ve enfeksiyonun çözülmesiyle koku duyusu geri döner.
2. Sinüzit ve nazal polipler: Burun ve sinüs iltihaplanması (sinüzit) veya nazal polipler gibi burun tıkanıklığına neden olan durumlar, koku almayı etkileyebilir.
3. Travma ve baş yaralanmaları: Kafa travması, özellikle koku alma sinirlerine (olfaktör sinirler) zarar verdiğinde anosmiye neden olabilir. Bu tür yaralanmalar sonucu oluşan anosmi kalıcı olabilir.
4. Nörodejeneratif hastalıklar: Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar, koku alma duyusunda azalma veya kayıpla ilişkilendirilebilir.
5. Doğuştan anosmi: Bazı bireyler, doğumdan itibaren koku alma duyusunu hiç geliştiremez. Bu durum, genetik faktörlerle ilişkili olabilir.

Anosmi tedavisi, altta yatan nedenlere ve şiddetine bağlıdır. Viral enfeksiyonlar ve burun tıkanıklığına bağlı anosmi genellikle geçicidir ve neden olan faktörlerin çözülmesiyle koku duyusu geri döner. Ciddi travma veya nörodejeneratif hastalıklar gibi kalıcı anosmi nedenleri için tedavi seçenekleri daha sınırlıdır ve semptomları yönetmeye odaklanabilir.

Anozognozi terimi, aslında „anosognozi“ olarak bilinir ve bir kişinin kendi hastalığı, bozukluğu veya eksikliğinin farkında olmaması durumunu tanımlar. Anosognozi, beyin hasarı veya nörolojik bozukluklar nedeniyle meydana gelebilir. Bu durum, özellikle inme, travmatik beyin yaralanması, Alzheimer hastalığı ve şizofreni gibi durumlarla ilişkilendirilmiştir.

Anosognozi, bir kişinin durumunu değerlendirebilmesi ve uygun tedavi ve bakım alabilmesi için önemli zorluklar yaratabilir. Ayrıca, hasta ve bakıcılar arasındaki iletişimi etkileyebilir ve tedavi uyumu ve yaşam kalitesini düşürebilir.

Anosognozi tedavisi, temel neden olan duruma ve şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi sürecinde şunlar yer alabilir:

1. Eğitim ve bilgilendirme: Anosognozi olan bireyler ve aileleri için eğitim ve bilgilendirme, durumun anlaşılmasına ve kabul edilmesine yardımcı olabilir.
2. Psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapi (CBT) ve gerçeklik terapisi gibi psikoterapi yaklaşımları, anosognozi olan kişilerin durumlarını ve yaşadıkları zorlukları anlamalarına yardımcı olabilir.
3. İlaçlar: Temel nörolojik duruma bağlı olarak, ilaç tedavisi semptomları hafifletebilir ve durumun yönetilmesine yardımcı olabilir.
4. Destek grupları: Anosognozi olan kişiler ve aileleri için destek grupları, yaşadıkları zorlukları ve deneyimleri paylaşma ve başkalarından öğrenme fırsatı sunar.

Anosognozi tedavisinde, tedavi ekibinin hastanın durumunu değerlendirmesi ve bireysel ihtiyaçlara göre uygun bir tedavi planı geliştirmesi önemlidir. Bu süreçte, hasta, aile üyeleri ve sağlık profesyonelleri arasında işbirliği ve iletişim esastır.

Ansefalit, beyin dokusunun iltihaplanmasıdır. Genellikle viral enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkan ansefalit, bazen de bakteriyel, paraziter veya mantar enfeksiyonları, otoimmün hastalıklar veya alerjik reaksiyonlar nedeniyle meydana gelebilir. Ansefalit, her yaşta insanı etkileyebilir ve hafif ila şiddetli semptomlara neden olabilir. Şiddetli vakalar, beyin hasarı, nörolojik sorunlar ve ölümle sonuçlanabilir.

Ansefalit belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

1. Ateş
2. Baş ağrısı
3. Boyun tutulması
4. Kusma
5. Halsizlik veya zayıflık
6. Işık hassasiyeti
7. Nöbetler
8. Hafıza sorunları
9. Kişilik veya davranış değişiklikleri
10. Bilinç bulanıklığı, uyuklama veya koma

Ansefalit tedavisi, semptomların şiddetine ve altta yatan nedenlere bağlıdır. Tedaviye yönelik genel yaklaşımlar şunları içerir:

1. Antiviral ilaçlar: Viral ansefalit durumlarında, antiviral ilaçlar (ör. asiklovir) semptomları hafifletmeye ve virüsün çoğalmasını önlemeye yardımcı olabilir.
2. Antibiyotikler veya antifungal ilaçlar: Bakteriyel, paraziter veya mantar ansefalit vakalarında, uygun antibiyotik veya antifungal ilaçlar kullanılabilir.
3. Steroidler: Otoimmün veya alerjik nedenlerle ortaya çıkan ansefalit durumlarında, inflamasyonu azaltmaya yardımcı olan kortikosteroidler kullanılabilir.
4. Antikonvülsanlar: Nöbetler yaşayan hastalar için, antikonvülsan ilaçlar reçete edilebilir.
5. Destekleyici tedaviler: Hidrasyon, ağrı kesici ilaçlar ve ateş düşürücüler gibi destekleyici tedaviler, semptomları yönetmeye yardımcı olabilir.

Ansefalitli hastaların izlem ve tedavisi, semptomların şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak hastanede gerçekleştirilebilir. Hafif vakalar genellikle tam iyileşme gösterirken, şiddetli vakalar kalıcı nörolojik hasara veya ölüme yol açabilir. Bu nedenle, ansefalit şüphesi olan hastaların hızlı ve uygun tıbbi değerlendirme ve tedavi alması önemlidir.

Antabus, disulfiram adı verilen bir ilacın ticari adıdır. Disulfiram, alkol bağımlılığı tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Antabus, alkol alımını bırakmak veya azaltmak isteyen kişilere yardımcı olmak için reçete edilir.

Disulfiram, etanolün (alkolün) vücutta metabolize olma sürecine müdahale ederek çalışır. Normal koşullar altında, etanol önce asetaldehide ve daha sonra asetata dönüştürülür. Asetat, daha sonra karbondioksit ve suya dönüşerek vücuttan atılır. Disulfiram, etanolün asetata dönüşümünü engelleyerek asetaldehit seviyelerinin yükselmesine neden olur.

Yüksek asetaldehit seviyeleri, kişinin alkol aldıktan kısa bir süre sonra rahatsızlık verici semptomlar yaşamasına neden olur. Bu semptomlar şunları içerebilir:

1. Kızarma
2. Terleme
3. Baş ağrısı
4. Mide bulantısı ve kusma
5. Göğüs ağrısı
6. Kalp çarpıntısı
7. Baş dönmesi
8. Solunum güçlüğü

Bu semptomlar, Antabus kullanan kişilerin alkol tüketmeyi bırakmalarına veya azaltmalarına yardımcı olmak için bir caydırıcı olarak işlev görür. Disulfiram, alkol bağımlılığı tedavisinin bir parçası olarak kullanılır ve danışmanlık, destek grupları ve diğer tedavi yaklaşımları ile birlikte daha etkili olabilir. İlaç, doktor gözetiminde ve doğru dozajda kullanılmalıdır.

„Anterograd“ terimi, genellikle „anterograd amnezi“ bağlamında kullanılır. Anterograd amnezi, bir bireyin yeni olayları veya bilgileri hatırlayamaması veya kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya geçirememesi durumudur. Bu tür hafıza kaybı, beyinde hasar veya disfonksiyon sonucu ortaya çıkar ve yeni anılar oluşturma yeteneğini etkiler, ancak geçmiş anılar genellikle etkilenmez.

Anterograd amneziye neden olan faktörler şunları içerebilir:

1. Travmatik beyin yaralanması
2. Beyin enfeksiyonları (ör. ensefalit)
3. İnme
4. Oksijen eksikliği (ör. kalp krizi sırasında)
5. Nörodejeneratif hastalıklar (ör. Alzheimer hastalığı)
6. Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı (ör. Wernicke-Korsakoff sendromu)
7. Bazı ilaçların yan etkileri

Anterograd amnezi tedavisi, altta yatan nedenlere bağlıdır. Tedavi yaklaşımları, nörolojik hasarı onarmaya, beyin işlevlerini desteklemeye veya hafıza kaybını yönetmeye yönelik olabilir. Bu yaklaşımlar arasında ilaç tedavisi, fiziksel ve mesleki terapi, bilişsel terapi ve hafıza yardımcıları veya stratejileri kullanılabilir. İyileşme süreci, hastanın durumuna ve amnezinin şiddetine bağlı olarak değişir.

Anterograd amnezi, bir kişinin yeni bilgileri veya olayları öğrenme ve kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya aktarma yeteneğinin bozulmasıdır. Bu tür hafıza kaybı, yeni anılar oluşturma yeteneğini etkiler, ancak genellikle daha önceki anılar korunur. Anterograd amnezi, beyinde hasar veya disfonksiyon sonucu ortaya çıkan bir hafıza bozukluğudur.

Anterograd amneziye neden olan faktörler şunları içerebilir:

1. Travmatik beyin yaralanması
2. Beyin enfeksiyonları (ör. ensefalit)
3. İnme
4. Oksijen eksikliği (ör. kalp krizi sırasında)
5. Nörodejeneratif hastalıklar (ör. Alzheimer hastalığı)
6. Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı (ör. Wernicke-Korsakoff sendromu)
7. Bazı ilaçların yan etkileri

Anterograd amnezi tedavisi, altta yatan nedenlere bağlıdır. Tedavi yaklaşımları, nörolojik hasarı onarmaya, beyin işlevlerini desteklemeye veya hafıza kaybını yönetmeye yönelik olabilir. Bu yaklaşımlar arasında ilaç tedavisi, fiziksel ve mesleki terapi, bilişsel terapi ve hafıza yardımcıları veya stratejileri kullanılabilir. İyileşme süreci, hastanın durumuna ve amnezinin şiddetine bağlı olarak değişir.

Anti-alerjik ilaçlar, alerjik reaksiyonları hafifletmek veya önlemek için kullanılan ilaçlardır. Alerjik reaksiyonlar, bağışıklık sisteminin zararsız bir maddeye (alerjen) karşı aşırı duyarlı hale gelmesi sonucu meydana gelir. Alerjik reaksiyonlar, hafif semptomlardan ciddi alerjik reaksiyonlara (anafilaksi) kadar değişen şiddetlere sahip olabilir.

Anti-alerjik ilaçlar, alerji belirtilerini hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için kullanılır. Bu ilaçlar aşağıdaki gibi farklı kategorilere ayrılabilir:

1. Antihistaminikler: Histamin, alerjik reaksiyonlarda rol alan ve semptomlara neden olan bir bileşiktir. Antihistaminikler, histaminin etkisini bloke ederek çalışır ve bu sayede alerji belirtilerini hafifletir. Antihistaminikler genellikle hap, şurup veya burun spreyi olarak mevcuttur.
2. Decongestants: Decongestants, burun tıkanıklığını azaltmak için kullanılır. Bu ilaçlar, kan damarlarını daraltarak şişliği ve tıkanıklığı azaltır. Decongestants, hap, şurup, burun spreyi veya damla şeklinde bulunabilir.
3. Kortikosteroidler: Kortikosteroidler, alerjik reaksiyonların neden olduğu inflamasyonu azaltmaya yardımcı olan güçlü anti-inflamatuar ilaçlardır. Bu ilaçlar genellikle alerjik rinit ve astım gibi durumlar için kullanılır ve burun spreyi, solunum spreyi, hap veya kremler şeklinde mevcuttur.
4. Leukotrien reseptör antagonistleri: Leukotrienler, alerjik reaksiyonlarda rol alan ve inflamasyon, hava yolu daralması ve mukus üretimine neden olan bileşiklerdir. Leukotrien reseptör antagonistleri, leukotrienlerin etkisini bloke ederek çalışır ve alerji belirtilerini hafifletir. Bu ilaçlar genellikle astım ve alerjik rinit tedavisi için kullanılır ve oral tablet şeklinde mevcuttur.
5. Mast hücre stabilizatörleri: Mast hücre stabilizatörleri, alerjik reaksiyonlarda histamin ve diğer inflamatuar bileşikleri serbest bırakan mast hücrelerinin aktivasyonunu engeller. Bu ilaçlar, alerjik konjonktivit ve astımın önlenmesi ve kontrolü için kullanılabilir ve göz damlası veya solunum spreyi şeklinde bulunabilir.
6. Epinefrin (adrenalin): Epinefrin, ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) tedavisi için kullanılır. Epinefrin, kan damarlarını daraltarak, hava yollarının açılmasına yardımcı olarak ve kalp atış hızını artırarak etki eder. Bu, alerjik reaksiyon nedeniyle yaşanan şiddetli düşük tansiyon, solunum zorluğu ve hızlı nabız gibi semptomların hızlı bir şekilde düzeltilmesine yardımcı olur. Epinefrin, genellikle otomatik enjektörler (ör. EpiPen) ile uygulanır ve acil durumlar için birinci yardım kitlerinde bulundurulmalıdır.

Anti-alerjik ilaçlar, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir, ancak alerjik reaksiyonları tamamen önlemek için alerjenlere maruziyeti sınırlamak önemlidir. Ayrıca, doktorunuz veya alerji uzmanınız tarafından önerilen bir tedavi planına uyum sağlamak ve ilaçları düzgün bir şekilde kullanmak önemlidir. Alerjik reaksiyonlar ciddi ve tehlikeli olabileceğinden, alerji belirtileri konusunda dikkatli olmak ve gerekli önlemleri almak önemlidir.

Genellikle iç organlarda meydana gelen kas kasılmalarını çözmek için kullanılan kas gevşetici ilaçlar grubu.