Çevrenin bilinçli eylemi ve iletişimi somatik sinir sistemi ile kontrol edilir. Bununla birlikte, işlevleri bilinçaltında ve kural olarak bilinçli olarak kontrol edilemeyen ancak en iyi şekilde dolaylı olarak etkilenebilen ikinci bir sinir sistemi de vardır. Otonom sinir sistemi, aynı zamanda viseral sinir sistemi olarak bilinir. Bu sinir sistemi vücudun tüm hayati fonksiyonlarını düzenler. Kan basıncı, solunum, hücre yenilenmesi, kalp atışı.
Vejetatif sinir sistemi, somatik sinir sistemi ile birlikte, tüm periferik ve merkezi sinir sistemini oluşturur.
Vejetatif sinir sistemi, somatik sinir sistemi için de geçerli olan bir kontrol kısmına (efferences) ve bir geri bildirim kısmına (afferents) sahiptir. Vejetatif sinir sisteminin gerçek kontrol merkezleri, omurga boyunca, bağırsak boyunca, omurilikte ve beyinde sinir hücresi bağlantılarında bulunur. Vücudun doğru çalışması için gerekli bilgiler orada saklanır.
Vejetatif sinir sistemi, Nöronlar ve Nöronal Ağ makalelerinde de tarif edilen eferens ve afferentler için iki yapı kullanır. Bunlar sinirler ve hormonlardır. Sinirler hızlı yanıtlar için tasarlanmıştır (milisaniye ila saniye aralığında), hormonlar daha uzun süreçleri düzenler (bilinen aylık döngüye kadar).
Üç sinir sistemi vejetatif sinir sisteminin gerçek çekirdeğini oluşturur ve sıklıkla onunla eşitlenir. Son zamanlarda sıklıkla ikinci beyin (bağırsak) olarak adlandırılan sempatik, parasempatik ve enterik sinir sistemleri (bağırsak sinir sistemi) Sempatik ve parasempatik kısımlar antagonistik (zıt) etkiler gösterir.
Sempatik sinir sistemi, uyarıcı, hemen performansı artıran (ergotropik) teşvikler sağlarken, parasempatik sinir sistemi, örneğin gevşemeyi teşvik eden (trophotropik) dürtüler sağlar. Enterik sinir sistemi (gastrointestinal sistemin sinir sistemi), sempatik ve parasempatik sistemlere kıyasla CNS tarafından düzenlemeye daha az maruz kalır. Bunun ana görevi sindirim sürecini kontrol etmektir.
Otonom sinir sistemi ve işlevleri için çeşitli kontrol seçenekleri vardır. Her şeyden önce, hipotalamus vejetatif fonksiyonların düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Vejetatif fonksiyonlar normal olarak doğrudan bilinçle kontrol edilemese de, VNS ile düzenlenen, nabız hızı, kan basıncı veya kas tonusu gibi vücut fonksiyonlarının dolaylı kontrolü, gönüllü ve istemsiz aktivitelerden etkilenir. Fiziksel aktivitenin arttırılması (ancak aynı zamanda hareketsizliğe ve dinlenmeye indirgenmesi), otomatik düzenleme yolları yoluyla vejetatif olarak düzenlenmiş fonksiyonların, kas bölgesinde, örneğin kas gerginliğinde veya titremeye veya duygusal yönleri de dahil olmak üzere bilinçli olarak tasarlanan veya spontan fiziksel aktivite veya hareketsizlik zihinsel fikirleri ile ince bir etki olasılığı mümkündür (en iyi bilinen örnek kabuslardır). Bilinen vejetatif etkili yöntemler arasında zazen, yoga, Taijiquan, biofeedback, otojenik eğitim ve farkındalığa dayalı stres azaltma (MBSR) bulunur.
Otonom sinir sistemi normalde çok kararlı çalışır (bu da VNS’nin hayati fonksiyonları nedeniyle vücudun hayatta kalması için bir ön koşuldur). Bununla birlikte, burada da rahatsızlıklar meydana gelir. Örneğin zayıf bir bağışıklık sisteminde (Enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık), solunum bozukluklarında (nefes darlığı, uyuşukluk, anksiyete ile hiperventilasyon), gastrointestinal kontrol bozukluklarında (örn. İrritabl bağırsak, irritabl mide), sıcaklık düzenleme bozukluklarında ( aşırı terleme veya üşüme), mesane kontrolünde (irritabl mesane) veya uyku bozukluklarında.